SESAME’de (Ortadoğu Sinkrotron Işığı Deneysel Bilim ve Uygulamaları Uluslararası Merkezi) Türk araştırmacıların sahip olduğu imkânları tanıtmak, mevcut ve potansiyel kullanıcı grubunu bir araya getirmek üzere 16 Aralık 2021 tarihinde TENMAK-Sarayköy Yerleşkesinde hibrit SESAME KULLANICILARI ÇALIŞTAYI gerçekleştirilmiştir. Çalıştaya 35 farklı kurum/kuruluştan, 67’si yüz yüze ve 51’i çevrimiçi olmak üzere 118 araştırmacı katılım sağlamıştır.
Çalıştay süresince katılımcılara, SESAME’de mevcut demet hatları, deney istasyonları, sosyal imkânlar, TENMAK tarafından sağlanan destek ve desteğin koşulları, proje önerilerinin değerlendirme süreçleri ve değerlendirmede göz önüne alınan kriterler ile ilgili bilgilendirmeler yapılmıştır.
Çalıştayın açılış konuşması Kurum Başkanımız Prof. Dr. Abdulkadir BALIKÇI tarafından yapılmış, ardından TENMAK NÜKEN Başkanı Prof. Dr. Erkcan ÖZCAN “NÜKEN’de Hızlandırıcı, Dedektör ve Demet Hattı Çalışmaları” başlıklı sunumu ile NÜKEN’de yapılan çalışmalara ilişkin bilgiler vermiştir. SESAME Bilimsel Direktörü Dr. Andrea Lausi “SESAME Demet Hatları ve Deney İstasyonları (SESAME Beamlines, Endstations (Currently Operative and to be Operative in Near Future) and Their Advantages Compared to Laboratory Scale Instruments)” başlıklı detaylı sunumu ile katılımcılara SESAME’yi, kuruluş süreci, mevcut durumu ve sosyal imkânları açısından tanıtmıştır.
TENMAK tarafından SESAME ile ilgili faaliyetleri desteklemek üzere yürürlükte bulunan “SESAME Faaliyetlerinin Desteklenmesine İlişkin Usul ve Esaslar”a dair TENMAK NÜKEN personeli Dr. Ömer KANTOĞLU tarafından bir sunum yapılmış, desteğin detayları hakkında kullanıcılar bilgilendirilmiştir.
Kurumumuzca çeşitli üniversitelerimizden araştırmacıların katkıları ile hazırlanan ve Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından desteklenen "SESAME Yüksek Enerjili Işınım Kaynağında Türk Araştırmacıların Kullanımına Adanacak X-Işını Deney Hattının Kurulumu" başlıklı projeye ilişkin olarak Bilkent Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Emrah ÖZENSOY tarafından “SESAME Türk Yumuşak X-ışını Fotoelektron Spektroskopisi Deney Hattı: TXPES” başlıklı sunum gerçekleştirilmiştir.
ODTÜ öğretim üyesi Prof. Dr. Eren KALAY tarafından “Sinkrotron X-ışını ile Sıvı ve Amorf Yapıların İncelenmesi”, Sabancı Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Zehra SAYERS tarafından “BioSAXS: Bugün ve Geleceğe Doğru”, Bilkent Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Şefik SÜZER tarafından “XPS Nedir Ne Değildir? Tarihçesi, Uygulamaları ve Limitasyonları”, İstanbul Medeniyet Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Murat KAZANCI tarafından “Sinkrotron Fourier Transform Mikrospektroskopi (sFTIRM) Analiz Yönteminin Biyomedikal Alanında ve Üretilen Biyomalzemelerin Yapısal Takibinde Kullanılması”, TÜBİTAK-SAGE personeli Dr. Aydın ŞAKALAKOĞLU tarafından “TÜBİTAK SAGE Dijital Radyografi ve Bilgisayarlı Tomografi Kabiliyetleri” başlıklı detaylı sunumlar ve SESAME’yi aktif olarak kullanan diğer araştırmacılar tarafından SESAME’de yürüttükleri faaliyetlere ilişkin olarak kısa sunumlar gerçekleştirilmiştir.
SESAME’nin kuruluş aşamasından bu yana çalışmaların içerisinde olan, SESAME Bilimsel Danışma Komitesi (SAC) Başkanı Dr. Ercan ALP (Argonne National Laboratory) tarafından “SESAME: Türkiye İçin Önemli Bir Bilimsel Fırsat” başlıklı detaylı sunum SESAME’nin dünü, bugünü ve geleceği hakkında katılımcılara önemli bilgiler sağlamıştır.
Çalıştayda, gerek özel sektör gerekse de Kamu/Üniversitelerden SESAME’yi daha önce kullanmamış araştırmacılar SESAME’nin kabiliyetleri, SESAME’de Türk kullanıcıların sahip oldukları haklara dair, tesisi aktif olarak kullanan araştırmacılardan ve SESAME’de yetkili pozisyonlarda yer alan yerli/yabancı bilim insanlarından detaylı bilgi edinmişlerdir. Bu bağlamda çalıştayın mevcut ve potansiyel SESAME kullanıcı grubunu bir araya getirmesi açısından oldukça faydalı olduğu değerlendirilmektedir.
Ülkemizin Kurucu Üyesi olduğu ve Kurumumuz tarafından temsil edildiği SESAME UNESCO’nun gözetiminde Ürdün’ün başkenti Amman’a 30 km mesafedeki Allan bölgesinde, yapımına 2003 yılında başlanan, Orta Doğu’nun sinkrotron tesisi barındıran ilk büyük uluslararası araştırma merkezi olup tesisin resmi açılışı 16 Mayıs 2017 tarihinde yapılmıştır. SESAME, UNESCO tarafından; bölge ülkelerinin temel ve uygulamalı araştırma altyapı ve bilgi birikimlerini geliştirmeye, sürdürülebilir kalkınma için bilim ve teknolojiyi kullanmaya teşvik eden bir araç ve bunun yanı sıra bilim, eğitim ve kültürlerarası işbirliği yoluyla bölge barışına katkı sağlayacak bir araç olarak görülmektedir. SESAME ile sinkrotron ışınımı kullanılan temel ve uygulamalı araştırmalar veya bunlara yakın ilgili konularda yapılan araştırma alanlarında, SESAME üyesi bilim insanlarının yanı sıra tüm dünyadan bilim insanlarına da açık olacak şekilde Ortadoğu ve mücavir bölgelerde işbirliği sağlanması hedeflenmektedir. SESAME planlanan tüm altyapı ile faaliyete geçtiğinde, fizik, kimya, biyoloji, eczacılık, çevre bilimi, malzeme bilimi ile arkeolojiye kadar değişen alanlarındaki Ar-Ge faaliyetlerine hizmet edecektir.
Kurumumuz söz konusu Merkez ile ilgili temsil görevi kapsamında, Ülkemiz adına üyelik aidatı ödemelerini yapmakta bunun yanı sıra SESAME’de kurulu alt yapıdan Türk araştırmacıların azami derecede yararlanabilmesini sağlamak ve Ülkemizdeki kullanıcı grubunun nicelik ve niteliğini artırabilmek amacıyla araştırmacılarımıza mali destek sağlamaktadır. Kurumumuz ayrıca söz konusu Merkez ile ilgili faaliyetler kapsamında Ülkemizde yeterli farkındalığın oluşturulabilmesi ve ulusal altyapının geliştirilmesine yönelik olarak etkinlikler düzenlemektedir.
