İ-RİS Radyasyon İzleme Sistemi

Radyolojik veya nükleer bir acil durumda, ilk müdahale ekiplerinin, halkın ve çevrenin maruz kalabileceği doz hızlarının ve bu dozların bulunduğu bölgelerin hızlı bir şekilde tespit edilebilmesi hayati bir öneme sahiptir. TENMAK, Nükleer Enerji Araştırma Enstitüsü bünyesinde üretilen, yerli radyasyon doz hızı dedektörü, erişilmesi zor olan bölgeler ve yerden ölçümlerin zaman alıcı olduğu durumlarda, operatörün güvenli bir mesafede radyolojik haritalama gerçekleştirebilmesini sağlamaktadır.

İHA’dan bağımsız olarak da kullanılabilen ve yaklaşık 5 kg ağırlığında olan modüler yapıdaki radyasyon izleme sistemi iki farklı dedektör barındırmaktadır. İlk dedektör yaklaşık 11 cm x 5,5 cm x 35 cm (2.117,5 cm³) boyutlarında 2,5 kg ağırlığında olan plastik sintilasyon dedektörü ve fotoçoğaltıcı tüpten (PMT) oluşmaktadır. İkinci dedektör ise 10 adet, 1 cm çapında ve 4 mm kalınlığındaki yeni nesil LaYO seramik sintilatörlü fotodiyot tabanlı bir dedektördür.

Sistem tarafından elde edilen gama radyasyon sayım verileri, coğrafi bilgi sistemleri ve jeoistatistiksel yöntemler kullanılarak analiz edilir. İnterpolasyon yöntemiyle ölçüm noktaları arasında kalan bölgeler için hesaplar yapılarak radyolojik yoğunluk haritaları oluşturulur. Bu sayede, 172 kBq aktiviteli bir noktasal radyoaktif kaynak 3 metreden yüksek doğrulukla tespit edilebilmektedir.

Bu sistem, radyasyon kaynaklı acil durum müdahale anında, nükleer tesis güvenliğinin sağlanmasında, atık sahalarının radyolojik denetiminde ve KBRN (Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik ve Nükleer) tehdit tespit operasyonlarında etkin bir şekilde kullanılabilecektir.

Tablo 1. İ-RİS radyasyon izleme sistemi teknik özellikleri.

Şekil 2. Radyolojik haritalama.