Yeni teknolojik ürünlerin üretimi ve geliştirilmesi amacıyla farklı alanlarda araştırma ve geliştirme faaliyetleri için gerekli bilimsel ortamı sağlamak, NTE ve ürünlerini kullanan ve/veya bu alanda araştırma yapan kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler ve sanayicilerle ile işbirliği yaparak bilimsel araştırmaları yapmak, yaptırmak, koordine etmek ve bu araştırmalara katkı sağlamak amacıyla kurulan Nadir Toprak Elementleri Araştırma Enstitüsü 28/03/2020 tarihli tarihli ve 31082 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 57 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile faaliyetlerini TENMAK çatısı altında TENMAK NATEN olarak yerine getirmeye devam etmektedir. 

TENMAK NATEN, nadir toprak elementleri ve diğer elementler konusunda ülkemizin kısa, orta ve uzun dönem politika ve stratejileri için gerekli bilgileri oluşturan, NTE ve diğer değerli elementler ve ürünlerinin elde edilmesi, bu elementlere ilişkin ürün ve teknolojilerin geliştirilmesi ve bu elementlerin gelişmiş teknolojik ürünlerde geniş bir şekilde kullanımının sağlanması amacıyla araştırmalar yürüten ve destekleyen bir araştırma enstitüsüdür.

Nadir toprak elementleri (NTE), periyodik tabloda atom numaraları 57-71 aralığında bulunan lantanyum, seryum, praseodimyum, neodimyum, prometyum, samaryum, evropiyum, gadolinyum, terbiyum, disprosyum, holmiyum, erbiyum, tulyum, iterbiyum ve lutesyum elementlerinin oluşturduğu lantanitler grubunun yanı sıra benzer kimyasal özelliklere sahip olan ve doğada genellikle bunlarla birlikte bulunan 21 atom numaralı skandiyum ile 39 atom numaralı itriyum elementlerini kapsamaktadır.

Genel olarak yumuşak ve kolay şekillendirilebilir yapısal özellikleriyle NTE’ler, tepkimeye girebilme karakteristiğine sahiptir. Parlak, demir gri ve gümüş renginde olan bu elementlerin kendilerine has manyetik ve optik özellikleri bulunmaktadır. Hafif ve ağır olmak üzere iki kategoriye ayrılan NTE’lerden skandiyum ile atom numaraları 57-64 aralığında yer alan elementler hafif, atom numaraları 65-71 aralığındaki elementler ile itriyum ise ağır nadir toprak elementleri olarak sınıflandırılmaktadır.

Yer kabuğunda nispeten bol miktarda bulunan NTE’ler, genellikle oksit bileşenler halinde bir arada olduklarından gruplandırılamamış, oksitlerin metale indirgenmesinin zorluğundan ve bu tip bir durumla sık karşılaşılmamasından dolayı da “nadir toprak elementleri” adını almışlardır.

Uzay teknolojisi, havacılık, yüksek enerji fiziği alanlarında, nükleer santrallerde, ayrıca kimyasal işlemlere dayalı endüstriyel ürün elde edilmesinde kritik öneme sahip diğer elementler de NATEN’in araştırma ve çalışma kapsamında yer almaktadır.

Enstitümüzün Misyonu

Enstitümüzün Vizyonu

TENMAK NATEN, Türkiye’nin stratejik öneme sahip nadir toprak elementleri (NTE) ve diğer değerli elementler alanındaki bilimsel, teknolojik ve endüstriyel kapasitesini artırmak amacıyla aşağıdaki temel görevleri yürütmektedir:

• Ar-Ge Faaliyetleri Yürütmek ve Desteklemek
• Nadir toprak elementleri ile ilgili yeni ürün, proses ve teknolojilerin geliştirilmesine yönelik araştırma ve geliştirme projeleri yürütmek, kamu-üniversite-sanayi iş birliğini destekleyerek bilgi ve teknoloji üretimini teşvik etmek.
• Bilimsel Altyapı ve Laboratuvar Ortamı Sağlamak
• NTE ile ilgili araştırmaların yürütülebileceği teknik donanım ve bilimsel ortamı oluşturmak; araştırmacılara laboratuvar desteği sunmak.
• Politika ve Strateji Geliştirme Süreçlerine Katkı Sunmak
• Türkiye’nin kısa, orta ve uzun vadeli nadir element politikalarının oluşturulmasına yönelik veri üretmek, analiz ve raporlama yapmak.
• Kamu ve Özel Sektörle İş Birliği Geliştirmek
• NTE alanında faaliyet gösteren kamu kurumları, üniversiteler ve özel sektör temsilcileriyle ortak projeler geliştirmek, bilgi ve deneyim paylaşımına katkı sunmak.
• Bilimsel Yayın ve Etkinlikler Düzenlemek
• Alanında güncel bilgi paylaşımı sağlamak amacıyla seminer, çalıştay, kongre gibi etkinlikler organize etmek; bilimsel yayınlar üretmek.
• Yeni Uygulama Alanları Geliştirmek
• NTE’lerin savunma sanayi, elektronik, optik, enerji teknolojileri gibi ileri teknoloji alanlarındaki kullanımını yaygınlaştıracak çözümler geliştirmek.
• Uluslararası İş Birliği ve Takip Mekanizmaları Kurmak
• Global ölçekte NTE politikalarını ve teknolojik gelişmeleri izlemek; uluslararası projelerde Türkiye’yi temsil edecek altyapı ve ağları oluşturmak.